Năm mới Tết Nguyên đán 2024 đã cận kề, và để mang đến không khí Tết ấm áp và phúc lộc cho gia đình, mâm ngũ quả truyền thống không chỉ là biểu tượng không thể thiếu mỗi dịp Tết đến xuân về. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ hướng dẫn bạn cách bày mâm ngũ quả một cách sáng tạo và đẹp mắt nhất, đồng thời mang lại may mắn và tài lộc cho năm mới 2024. 

Mâm ngũ quả là gì? Ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết từng miền

Mâm ngũ quả là một mâm các loại trái cây khác nhau, thường bày trên bàn thờ tổ tiên trong ngày Tết Nguyên Đán ở nhiều gia đình Việt Nam. Được xếp gọn trên mâm, mỗi loại trái cây mang theo mình một ý nghĩa đặc biệt qua tên gọi, màu sắc và cách sắp xếp.

Mâm ngũ quả thường gồm 5 loại trái cây, được nhắc đến trong kinh Vu Lan Bồn với hình ảnh tượng trưng trái cây 5 màu. Con số 5, với ý nghĩa về Ngũ Phúc Lâm Môn, được hiểu như sau:

• Phú: Đại diện cho sự giàu có và phú quý.
• Quý: Biểu tượng của phẩm chất sang trọng.
• Thọ: Ý chỉ sự sống lâu trăm tuổi.
• Khang: Liên quan đến sức khỏe mạnh mẽ.
• Ninh: Tượng trưng cho cuộc sống bình an.

Trong Phật Giáo, 5 màu sắc của mâm ngũ quả thường đại diện cho “ngũ thiện căn,” bao gồm tín căn (lòng tin), tấn căn (ý chí kiên trì), niệm căn (ghi nhớ), định căn (tâm không loạn), và huệ căn (sáng suốt). Vì thế, việc bày trí mâm ngũ quả trong dịp Tết cũng mang theo những ý nghĩa đặc biệt.

Mâm ngũ quả tại các miền

Từng miền đất nước Việt Nam lại có những cách bày mâm ngũ quả đặc trưng, phản ánh đời sống, văn hóa của người dân địa phương. Hãy cùng khám phá sự đa dạng và độc đáo trong cách bày mâm ngũ quả tại các miền Bắc, Trung, và Nam, và hiểu rõ hơn về những ý nghĩa ẩn sau từng loại trái cây được sắp xếp tinh tế trên bàn thờ.

Mâm ngũ quả ngày Tết miền Bắc

Ở miền Bắc, mâm ngũ quả thường được bày trí theo nguyên tắc ngũ hành, với mỗi màu sắc biểu tượng cho một loại ngũ phúc. Nải chuối xanh được đặt ở dưới cùng, tượng trưng cho sự quây quần, sum vầy trong gia đình. Bưởi vàng đặt chính giữa, biểu tượng cho sự giàu có và may mắn. Phật thủ thường xuất hiện, giữ lại tinh thần thần linh trong gia đình. Quất, ớt đỏ làm điểm nhấn, tô điểm cho mâm với sắc đỏ và vàng rực rỡ, biểu tượng cho may mắn và thành công.

Một số loại quả không thể thiếu trong mâm ngũ quả miền Bắc

• Chuối Xanh: Được bày theo nải, tượng trưng cho sự quây quần, sum vầy trong gia đình.
• Bưởi Vàng: Đại diện cho sự giàu có, thịnh vượng, may mắn.
• Phật Thủ: Lưu giữ tinh thần thần linh trong gia đình, sự kính trọng đối với tổ tiên.
• Quất và Ớt Đỏ: Làm điểm nhấn, tô điểm cho mâm với sắc đỏ và vàng rực rỡ, biểu tượng cho may mắn và thành công.

Mâm ngũ quả ngày Tết miền Trung

Miền Trung, với đất đai khắc nghiệt, mâm ngũ quả thường đơn giản và cúng những loại quả phổ biến trong mùa. Cam, dừa, xoài, đu đủ, quýt, thanh long là những loại quả thường xuất hiện. Sự đơn giản này thể hiện tinh thần sống kiên cường, linh hoạt, sẵn sàng đối mặt với khó khăn và thiên tai.

Một số loại quả không thể thiếu trong mâm ngũ quả miền Trung

• Cam: Biểu tượng cho sự thành công và đầy đủ.
• Dừa: Mang ý nghĩa không thiếu, cũng như tượng trưng cho sự sung túc, đùm bọc và gắn kết.
• Xoài: Cầu mong cho việc tiêu xài vừa đủ.
• Quýt và Thanh Long: Đại diện cho sự thành công, đầy đủ và hy vọng.

Mâm ngũ quả ngày Tết miền Nam

Người miền Nam thường chú ý đến cách phát âm của tên quả, chọn những loại quả mang ý nghĩa tích cực. Mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài thường là những nguyên liệu chính. Cặp dưa hấu thường xuất hiện để tượng trưng cho sự viên mãn và tròn đầy. Mâm ngũ quả ở miền Nam thường được bài trí một cách cầu kỳ và tinh tế, với sự chọn lựa kỹ lưỡng từng quả.

Một số loại quả không thể thiếu trong mâm ngũ quả miền Nam

• Mãng Cầu: Cầu chúc những điều tốt đẹp, sự thịnh vượng.
• Sung: Mong muốn sự sung túc và thịnh vượng.
• Dừa: Âm tương tự như “vừa”, mang ý nghĩa không thiếu.
• Đu Đủ: Biểu tượng cho sự phồn thịnh và đầy đủ.
• Xoài: Âm na na như “xài”, ý nghĩa cầu mong cả năm tiêu xài không thiếu thốn.
• Dưa Hấu: Tượng trưng cho sự viên mãn và tròn đầy.

Một số lưu ý khi bày mâm ngũ quả ngày Tết

Hiểu sai về ý nghĩa mâm ngũ quả và ý nghĩa từng quả:

• Mâm ngũ quả mang ý nghĩa theo thuyết Ngũ hành của phương Đông. Chọn các loại trái cây không chỉ dựa trên hình thức mà còn cần cân nhắc ý nghĩa từng quả và màu sắc tương ứng.

Ví dụ: Kim (màu trắng) có thể là dưa lê trắng, lê trắng.

Rửa quả cho sạch nhưng không làm ẩm quá mức:

• Trái cây không cần phải bóng loáng, đẹp hoàn hảo. Việc làm cho trái cây quá ẩm có thể khiến chúng héo nhanh và mất tươi lâu.
• Sử dụng giấy ướt lau sạch vỏ ngoài của trái cây, sau đó phết một lớp dầu ăn mỏng để tạo lớp vỏ bóng loáng.

Không nên lựa chọn quá 5 loại quả:

Mâm ngũ quả truyền thống thường bày 5 quả, tượng trưng cho Ngũ hành và mang ý nghĩa tốt lành. Tránh chưng quá 5 quả để không làm mất đi ý nghĩa truyền thống.

Không thêm hoa hoặc thực phẩm khác:

Mâm ngũ quả là biểu tượng truyền thống và nên chỉ bày quả, không nên thêm hoa hoặc các thực phẩm khác để tránh làm mất đi sự linh thiêng và ý nghĩa của mâm.

Chọn số lượng quả hợp lý:

Nếu chọn chuối làm quả chính, cần đảm bảo nải chuối đều, quả phân bổ đều và hướng lên trên như bàn tay xòe ra nâng đỡ. Số lượng quả nên là lẻ để hứng lộc bao bọc cho gia đình.

Chọn quả mới chín:

• Chọn các quả mới chín tới để đảm bảo mâm ngũ quả có màu sắc tươi mới và bền lâu.
• Sau khi mua về, không nên rửa quả để tránh làm ẩm và khiến quả nhanh bị héo hoặc hỏng. Sử dụng khăn giấy ẩm lau sạch thay vì rửa.

Lưu ý rằng, những lưu ý trên giúp bảo quản và trang trí mâm ngũ quả một cách chân thực và ý nghĩa theo truyền thống của người Việt trong dịp Tết.

Hình ảnh mâm ngũ quả đẹp nhất

Mời bạn tham khảo những mẫu mâm ngũ quả Tết đẹp và đầy ý nghĩa.

Mâm ngũ quả không chỉ là bữa cơm linh thiêng cúng tổ tiên mà còn là biểu tượng của niềm tin, hy vọng và sự kính trọng đối với gia truyền và văn hóa dân tộc Việt Nam. Mỗi loại quả mang theo mình những ý nghĩa sâu sắc, tạo nên một bức tranh tượng trưng cho cuộc sống an lành, may mắn và thành công.